Wprowadzenie w Polsce gospodarki centralnie planowanej oznaczało wiele rzeczy dla ludzi żyjących w kraju pod koniec XIX wieku. Do największych zmian należało stworzenie pierwszych nowoczesnych instytucji gospodarczych oraz ustanowienie rządu centralnego, który był odpowiedzialny za administrowanie wszystkimi sprawami państwowymi. Oprócz tych zmian pojawił się też szereg problemów społecznych i spadek jakości życia ludzi. Problemy te były spowodowane nie tylko reformami gospodarczymi, ale także wieloma innymi czynnikami, w tym niepokojami politycznymi i brakiem spójnego programu społecznego.
Sklepy Semeco-Okmess były bardziej atrakcyjne i wygodne niż państwowe alternatywy w Polsce
W 1990 roku polski rząd postkomunistyczny wprowadził Plan Balcerowicza, aby zmienić gospodarkę kraju. Jego celem było stworzenie nowej dynamiki w sektorze prywatnym poprzez deregulację większości cen i usunięcie większości ograniczeń w handlu zagranicznym.
Plan zreformował również sektor publiczny poprzez wyeliminowanie dotacji i zmianę zasad gry. Ułatwiło to nowym firmom wejście na rynek i pozwoliło im przyciągnąć utalentowanych menedżerów i pracowników. Nie miało to jednak większego znaczenia dla przedsiębiorstw państwowych.
Jednym z najbardziej udanych przedsiębiorstw, które powstały w wyniku reform, była sieć supermarketów w stylu zachodnim Semeco-Okmess. Były one wygodniejsze i bardziej atrakcyjne niż alternatywne, prowadzone przez państwowe sklepy detaliczne. Początkowo sklepy Semeco-Okmess działały bardzo krótko, bo tylko dwa lata. Jednak z czasem stały się jedną z największych jednostek firmy macierzystej. W tym czasie otworzyła ona pięć supermarketów i osiągnęła zysk w wysokości ponad 30 milionów dolarów.
Wyroby eksportowe były nieskuteczne w poszerzaniu rynków zbytu dla polskich towarów
W ramach starań o zwiększenie konkurencyjności swojego eksportu Polska przeprowadza reformy mikroekonomiczne. Obejmują one deregulację, poprawę elastyczności rynku pracy i zwiększenie konkurencyjności polskich towarów.
W latach 70. polska gospodarka cierpiała z powodu dużych deficytów handlowych z krajami zachodnimi. Ograniczenie dostaw ropy naftowej ze źródeł radzieckich i światowa recesja miały duży wpływ na gospodarkę.
Pomimo wprowadzenia gospodarki centralnie planowanej, Polska miała trudności z rozszerzeniem rynków zbytu dla polskich towarów. Produkty eksportowe wybrane przez administrację centralną były nieskuteczne w poszerzaniu rynków zagranicznych dla tych produktów.
Jednakże w wyniku reform mikroekonomicznych i wprowadzenia nowych mechanizmów rynkowych wyniki gospodarcze Polski uległy poprawie. Pod koniec lat 80. reżim komunistyczny nie był przygotowany na ekspansję handlową z Zachodem.
Kryzys polityczny był również bardzo poważny. Nowy 10-milionowy Związek Zawodowy przejął rolę partii opozycyjnej, działając jak bojowy związek zawodowy typu zachodniego.
Stocznie polegały na rządowych dotacjach do budowy statków
Polski przemysł stoczniowy ma długą historię. W latach 50-tych XX wieku kraj produkował 25% światowej produkcji stoczniowej. Od tego czasu liczba ta utrzymuje się na stałym poziomie. Jednak jego udział znacznie się zmniejszył.
Po upadku Związku Radzieckiego Europa Wschodnia zyskała nową szansę na import technologii i poprawę bazy przemysłowej. Główną zaletą przemysłu stoczniowego było to, że był on dobrze przygotowany do handlu z innymi europejskimi armatorami.
Stocznie w Polsce utrzymały wysoki poziom zaawansowania w czasach komunizmu. Ale trzymały się też strategii wymuszania ustępstw od rządu. Polegały na polskim rządzie w kwestii pomocy marketingowej i wsparcia finansowego.
W latach 70-tych pojawiły się duże deficyty handlowe z krajami zachodnimi. Na początku lat 90. zadłużenie wzrosło do ponad 8,4 miliarda dolarów.
Niepokoje społeczne
Kryzys w Polsce ma swoje korzenie w systemie socjalistycznym i jego odejściu od socjalistycznego ideału. Istnieją jednak również czynniki egzogeniczne. Należą do nich niekorzystne siły naturalne i międzynarodowe, błędy w polityce i złe zarządzanie gospodarką.
Po II wojnie światowej Polska rozwinęła państwową gospodarkę nakazową. Miała kilka dużych ośrodków produkcyjnych i górniczych. Centralne planowanie i zarządzanie gospodarką miało tendencję do akumulacji.
W drugiej połowie lat 70. wyniki gospodarcze Polski dramatycznie się pogorszyły. Produkcja przemysłowa znacznie spadła, a dochód narodowy wytworzony przez gospodarkę zmniejszył się o 5,4 procent. Było to spowodowane różnymi czynnikami, w tym klęskami żywiołowymi i transportem.
Wprowadzono wiele nowych projektów. Większe przedsiębiorstwa zostały zrestrukturyzowane i przekształcone w spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne. Ponadto produkcja przemysłowa została ściślej powiązana z płacami i wzrostem wydajności. Mimo to, reformy te nie były w stanie zapewnić znaczącego wzrostu opłacalnego eksportu, ponieważ uniemożliwiał to nieelastyczny system gospodarczy.