Smutne statystyki wskazują, że leczone w domu zapalenie płuc to najczęstsza przyczyna śmierci o podłożu infekcyjnym wśród seniorów. Z wiekiem słabnie elastyczność klatki piersiowej i pogarsza się czynność płuc, stąd większe ryzyko niewydolności oddechowej w przebiegu zapalenia płuc. Bardzo ważne jest zatem odpowiednie leczenie pod okiem specjalisty.
Jak rozpoznać zapalenie płuc u seniora?
Podstawowe objawy występujące przy zapaleniu płuc to:
- kaszel – początkowo suchy, ale wraz z rozwojem choroby przekształca się w mokry,
- duszność,
- ból w klatce piersiowej,
- krwioplucie,
- bóle mięśniowe,
- gorączka – w podeszłym wieku pojawia się znacznie rzadziej,
- przyspieszony oddech[1].
U osób starszych objawy te mogą być jednak maskowane przez choroby przewlekłe. Warto więc zwrócić uwagę na dodatkowe symptomy, które częściej pojawiają się u seniorów:
- zaburzenia świadomości,
- pogorszenie kontaktu,
- osłabienie i skłonność do upadków,
- zaburzenia apetytu,
- nasilenie objawów chorób przewlekłych1.
Leczenie zapalenia płuc u osób w podeszłym wieku
Jeśli przebieg choroby jest lekki, pacjent może zostać w domu. Jednak w przypadku cięższych objawów lub ogólnego złego stanu zdrowia konieczne jest leczenie szpitalne.
Podstawą leczenia zapalenia płuc jest prawidłowo dobrana antybiotykoterapia, jednak nie we wszystkich przypadkach będzie ona skuteczna. Czasem zapalenie płuc mogą wywołać wirusy, na które antybiotyki nie działają. Jedyną metodą leczenia w warunkach domowych jest wtedy łagodzenie objawów choroby.
Jednym z najczęściej występujących symptomów jest kaszel. Zalegająca w oskrzelach gęsta wydzielina może być trudna do odkrztuszenia dla pacjenta w podeszłym wieku. Można wtedy zastosować syrop na kaszel mokry np. na bazie ambroksolu. To lek, który zmniejsza lepkość wydzieliny i stymuluje ruchy rzęsek wyściełających drogi oddechowe. Dzięki temu ułatwia jej odkrztuszanie. Preparaty na kaszel można też stosować jako leczenie uzupełniające przy bakteryjnym zapaleniu płuc[2].
Do zwalczania gorączki najbezpieczniejsze dla seniorów są leki na bazie paracetamolu. Lekarz może jednak podjąć decyzję o zastosowaniu silniejszych środków, które działają też przeciwzapalnie.
Bardzo ważne jest również odpowiednie nawodnienie organizmu i odpoczynek, a także leczenie ewentualnych zaostrzeń chorób przewlekłych.
Jak zapobiegać zapaleniu płuc u osób starszych?
Wirusowe zapalenie płuc może być powikłaniem po przedłużającym się zakażeniu grypowym. Z tego powodu osobom powyżej 65. roku życia zaleca się coroczne szczepienia na grypę.
Drugim zalecanym szczepieniem jest to przeciwko pneumokokom. Na zakażenie tymi bakteriami są narażone nie tylko dzieci, ale także osoby starsze.
Ważnym czynnikiem zwiększającym ryzyko zapalenia płuc jest palenie tytoniu, a także dieta uboga w składniki odżywcze i witaminy. Warto więc przyjrzeć się, jaki tryb życia prowadzi senior i wprowadzić ewentualne zmiany.
Osoby starsze, często ze względu na stan zdrowia czy brak sił, mają bardzo mało aktywności fizycznej. Tymczasem to kolejny ważny czynnik poprawiający funkcjonowanie organizmu, w tym płuc. Ruch usprawnia wentylację i wzmacnia mięśnie, także te oddechowe.
Zapalenie płuc to podstępna choroba, zwłaszcza dla seniorów. Każde podejrzane objawy warto więc skonsultować z lekarzem. Im szybciej zostanie wdrożone leczenie, tym większe szanse na pełny powrót do zdrowia.
[1]Ulatowska, A., Plagens-Rotman, K., Bączyk, G., Włodarczyk, E., Miechowicz, I., Pawlaczyk, M., & Jóźwiak, A. (2015). Zapalenie płuc wśród pacjentów geriatrycznych wojewódzkiego szpitala dla nerwowo i psychicznie chorych „Dziekanka” w Gnieźnie. Geriatria, 9, 235-242.
[2] Jędrzejek, M., Pokorna-Kałwak, D., & Mastalerz-Migas, A. (2020). Praktyczne zastosowanie leków mukoaktywnych. Lekarz POZ, 1, 14-19.